Ενδιαφέροντα μελών: "Εθελόντισμός - Πραγματικότητα ή Ουτοπία"

Με το άρθρο αυτό εγκαινιάζεται μία νέα θεματική ενότητα στο blog του σωματείου μας! Η ενότητα των "ενδιαφερόντων των συναδέλφων"...


Οι αστυνομικοί είναι άνθρωποι οι οποίοι ναι μεν είναι επιφορτισμένοι με την εφαρμογή του νόμου και σε πολλές περιπτώσεις οφείλουν να βγάζουν προς τα έξω ένα "ψυχρό" προφίλ κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, η πραγματικότητα όμως όταν η στολή βγει μπορεί και είναι πολύ διαφορετική για κάθε ένα από αυτούς.

Άνθρωποι αλτρουιστές, με ευαισθησίες και ευρύτερες καλλιτεχνικές και λοιπές ανησυχίες, δεν λυπούνται τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο τους μετά την υπηρεσία και επιλέγουν να δραστηριοποιηθούν σε μία πλειάδα δραστηριοτήτων.

Η αρχή γίνεται με το άρθρο του συναδέλφου Ανθυπαστυνόμου Καλατζή Δημήτρη (υπηρετών στην Α.Δ. Σάμου), ο οποίος πλέον της αστυνομικής του ιδιότητας, είναι και πρόεδρος του τοπικού παραρτήματος της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης στη Σάμο.

Το άρθρο το οποίο μας έστειλε ο Δημήτρης αναφέρεται στην έννοια του Εθελοντισμού όπως την αντιλαμβάνεται και την βιώνει ένας άνθρωπος ο οποίος διάλεξε να συμμετέχει και να ηγείται μίας αμιγώς εθελοντικής ομάδας...


"Είναι κοινά αποδεκτό πλέον, ότι στη σημερινή τεχνοκρατούμενη κοινωνία, με τους ξέφρενους και αγχωτικούς ρυθμούς ζωής, με τους ανάλγητους νόμους της αγοράς και της στυγνής οικονομικής συνδιαλλαγής και με την άμβλυνση των ηθικών φραγμών, η έννοια του ανθρωπισμού έχει δυστυχώς παραμεριστεί στην καρδιά και στο νου των σύγχρονων ανθρώπων. Σε μια κοινωνία που καθημερινά διαπιστώνουμε ότι το ατομικό συμφέρον επικρατεί επί του συλλογικού, όπου το προσωπικό όφελος κυριαρχεί επί του κοινωνικού, ο εθελοντισμός έρχεται για να προσδώσει στον ατομικισμό τη συλλογική και κοινωνική του διάσταση. Ο εθελοντισμός δίνει νόημα και περιεχόμενο σε πανανθρώπινες αξίες, λιγότερο ή περισσότερο ξεχασμένες, όπως είναι η κοινωνική αλληλεγγύη, η κοινωνική προσφορά, η αγάπη προς τον συνάνθρωπο.

Τι είναι ο εθελοντισμός; Υπάρχουν πολλές θεωρίες και απόψεις για το τι είναι τελικά ο εθελοντισμός. Ο εθελοντισμός στην πραγματικότητα είναι μια σύνθετη έννοια.

Προϋποθέτει: αγάπη, ανθρωπιά και ανάγκη για προσφορά από μένα και σένα σε κείνους που τη χρειάζονται. Φτάνει όμως αυτό; Ένα σημαντικό ζήτημα στην εθελοντική προσφορά είναι η συνέπεια: η συνέπεια προς τον άλλο αλλά και προς τον εαυτό! Ο εθελοντισμός δεν πηγάζει ούτε από υποχρέωση ούτε από καταναγκασμό. Στηρίζεται απλά και μόνο στην επιθυμία που έχει το άτομο να προσφέρει. Επειδή ακριβώς η μόνη κινητήρια δύναμη του εθελοντισμού είναι το προσωπικό ΘΕΛΩ του εθελοντή, η συνειδητή επιλογή και η συνέπεια ως προς τις ανειλημμένες ευθύνες αποτελούν τα πλέον σημαντικά προτερήματα ενός «καλού» εθελοντή.

Αν θέλουμε να προσεγγίσουμε από το δυνατόν περισσότερες πλευρές το θέμα μπορούμε να πούμε ότι εθελοντισμός είναι μια πράξη μέσα από την οποία οι άνθρωποι αποκτούν νέες δεξιότητες και βοηθούνται να είναι ενεργοί πολίτες στην κοινότητα τους. Είναι η μη αμειβόμενη και δίχως επαγγελματική εξέλιξη δραστηριοποίηση των πολιτών που αποβλέπει στην ευημερία του συνανθρώπου, της κοινότητας και της κοινωνίας γενικότερα. Δεν περιορίζεται μόνο στην παροχή ανιδιοτελούς κοινωνικού έργου, αλλά περισσότερο αφορά μια στάση ζωής με ιδιαίτερες αξίες, όπως η φιλανθρωπία, η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη και η κοινωνική συμμετοχή. Εθελοντής είναι ο πολίτης εκείνος που προσφέρει ανιδιοτελώς τον ελεύθερο του χρόνο ή τη γνώση του για χρήσιμες δράσεις προς όφελος άλλων, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Με αυτή την έννοια ο εθελοντισμός ταυτίζεται με τη φιλανθρωπία, όπως χρησιμοποιήθηκε κατά την κλασική εποχή κυρίως για να αποδώσει μια καινούργια αρετή, την αγάπη για το συνάνθρωπο. Η διαφορά ανάμεσα στον εκπαιδευμένο εθελοντή και στην παλιά έννοια της φιλανθρωπίας είναι ότι ο εθελοντής αντιμετωπίζει τα άτομα στα οποία προσφέρει εθελοντική εργασία, όχι με οίκτο αλλά σαν άτομα ισότιμα τα οποία περνούν δυσκολίες και στα οποία μπορεί να προσφέρει. Κλείνοντας το κομμάτι της προσέγγισης του «ορισμού» της έννοιας εθελοντισμός ή εθελοντής μπορούμε να πούμε με λίγα λόγια ότι, εθελοντισμός είναι η αυθόρμητη, ενσυνείδητη και ανιδιοτελής προσφορά της ανθρώπινης ενέργειας για τη θεραπεία της ανάγκης του πλησίον. Η έννοια του εθελοντισμού βασίζεται στην ιδέα της ανθρώπινης αλληλοβοήθειας πού ο καθένας μας προσφέρει τον εαυτό του, αλλά και όλες του τις δυνάμεις στην υπηρεσία του πάσχοντα συνανθρώπου του χωρίς να ζητάει αμοιβή. Οι ρίζες του εθελοντισμού είναι βαθιές μέσα στην ιστορία και τη διαχρονική εξέλιξη της κοινωνίας.

Ο εθελοντισμός είναι ο δείκτης τού πολιτισμού μιας κοινωνίας, ένα βασικό στοιχείο του κοινωνικού μας ιστού και το ‘μέσο’ για βελτίωση της ποιότητας ζωής. Είναι η πράξη μέσα από την οποία τα άτομα συμβάλλουν, μέσα από την εθελοντική προσφορά, για την ευημερία του συνανθρώπου, της κοινότητας και της κοινωνίας γενικότερα. Οι εθελοντές αποκτούν νέες δεξιότητες και ικανότητες. Οι ρίζες του εθελοντισμού είναι βαθιές μέσα στην ιστορία και τη διαχρονική εξέλιξη της κοινωνίας και των μελών της, σύμφωνα με τις αρχές της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ισότητας και της αλληλεγγύης.

Ο εθελοντισμός δεν έχει πλαίσια και όρια. Είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο, που μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και διαστάσεις, με βάσει τις αξίες, αρχές και την κοινωνικο-οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα της κοινωνίας. Δεν περιορίζεται μόνο στην παροχή ανιδιοτελούς κοινωνικού έργου, αλλά περισσότερο αφορά μια στάση ζωής, με ιδιαίτερες αξίες, μορφή ενεργού κοινωνικής συμμετοχής και έκφρασης, για αυτό και θεωρείται μια από τις μεγαλύτερες αξίες της ανθρωπότητας. Μέσω του εθελοντισμού επιτυγχάνονται τα εξής:

• Φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά και βοηθάει να διευθετηθούν τα κοινωνικά προβλήματα στη βάση.

• Ενισχύει την απόκτηση κοινωνικών, επικοινωνιακών και επαγγελματικών δεξιοτήτων και αναπτύσσει νέες ικανότητες.

• Ενδυναμώνει και δίνει νέο περιεχόμενο στη ζωή των ενηλίκων.

• Αυξάνει τη δυνατότητα ενεργούς συμμετοχής των νέων στη ζωή και την εργασία.

• Αποτελεί εν δυνάμει χώρο ανάπτυξης νέων κοινωνικών υπηρεσιών αυξάνοντας την απασχόληση.

• Οδηγεί στη εσωτερική ολοκλήρωση του πολίτη-εθελοντή και στη συνολική μετεξέλιξη της κοινωνίας από άκρως ατομικιστικής σε κοινωνία αλληλεγγύης.

Εκατομμύρια πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη ασχολούνται ενεργά με διάφορες μορφές εθελοντισμού.

Οι πιο πρόσφατοι αριθμοί παρουσιάζουν, τα ακόλουθα:

• Στο Ηνωμένο Βασίλειο 23 εκατομμύρια άνθρωποι προσφέρουν εθελοντική εργασία κάθε χρόνο, αποτελώντας ένα εργατικό δυναμικό ισοδύναμο με 180.000 εργαζομένους πλήρους απασχόλησης - για κάθε ΕΥΡΩ της δημόσιας χρηματοδότησης που δαπανάται για να υποστηριχθεί ο εθελοντισμός, οι εθελοντές προσφέρουν εργασία αξίας 30 ΕΥΡΩ - η οικονομική αξία του επίσημου εθελοντισμού στο ΗΒ έχει υπολογισθεί σε περισσότερα από 65 δις ΕΥΡΩ ετησίως, ή 7,9% του ΑΕΠ.

• Οι Βέλγοι αφιερώνουν 5 ώρες την εβδομάδα σε εθελοντικές δραστηριότητες χωρίς αμοιβή, το οποίο είναι ισοδύναμο με περίπου 200.000 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.

• Το 2002 ο χρόνος που αφιερώθηκε σε εθελοντικές εργασίες, σε διάφορους συνδέσμους/οργανώσεις στην Γαλλία, ήταν ισοδύναμος με περισσότερα από 716.000 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.

• 23 εκατομμύρια πολίτες (36%) συμμετέχουν σε διάφορα είδη εθελοντικών εργασιών στη Γερμανία ενώ το 33% του ενήλικου πληθυσμού στην Ιρλανδία (δηλ. περίπου 1.287.000 άτομα) ασχολείται με τον εθελοντισμό.

• Το 2004 στην Πολωνία, περίπου 5,4 εκατομμύρια πολίτες ασχολήθηκαν με τον εθελοντισμό, το οποίο αντιπροσωπεύει το 18,3% του συνολικού πληθυσμού. Η κατ' εκτίμηση οικονομική αξία του εθελοντισμού, που υπολογίστηκε από τον πολλαπλασιασμό του αριθμού των κατ’ αντιστοιχεία εργαζομένων σε θέσεις πλήρους απασχόλησης (εθελοντές) με τον μέσο όρο μισθού στον συγκεκριμένο τομέα, ανήλθε στα 124 εκατομμύρια ΕΥΡΩ.

• Στην Κύπρο χιλιάδες εθελοντές οργανωμένοι σε εκατοντάδες εθελοντικές οργανώσεις, συνδέσμους, επιτροπές και Συμβούλια Κοινοτικής Ευημερίας εργάζονται, ανάλογα με τις ευαισθησίες και τα ενδιαφέροντα τους και προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ομάδες ατόμων και ομάδων που κινδυνεύουν από κοινωνικό αποκλεισμό και έχουν ανάγκη από την αγάπη, την αλληλεγγύη και τη συμπαράσταση του κοινωνικού συνόλου.

• Στη χώρα μας, ο εθελοντισμός σαν θεσμός δεν είχε, μέχρι πρόσφατα ανάλογη ανάπτυξη με αυτή των άλλων χωρών της Δύσης. O εθελοντισμός έχει μια σημαντική συμβολή στην οικονομική ανάπτυξη. Σύμφωνα με τον OHE, το 8% του AEΠ των κρατών (και σε ορισμένα κράτη μέχρι 15%), είναι αποτέλεσμα της εθελοντικής δράσης.

Το έτος 2001 ονομάστηκε από τον Ο.Η.Ε. ως «Διεθνές Έτος Εθελοντισμού». Ο ίδιος φορέας έχει κατοχυρώσει την 5η Δεκεμβρίου κάθε έτους ως «Διεθνή Ημέρα Εθελοντισμού», ενώ το 2011 έχει ονομασθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως «Ευρωπαϊκό ΄Ετος Εθελοντισμού».

Συχνά θεωρείται πως ο εθελοντισμός δεν έχει υλικά ανταλλάγματα, όμως μάλλον δεν υπάρχει απόλυτη συμφωνία πάνω στο ζήτημα αυτό: αρκετοί εκτιμούν πως, για λόγους που εξυπηρετούν τη βιωσιμότητά της, η εθελοντική εργασία θα πρέπει να αμείβεται.

Αρκετές φορές η αμοιβή πραγματοποιείται με έμμεσο τρόπο, παρέχοντας για παράδειγμα στον εθελοντή δωρεάν διαμονή, διατροφή ή άλλες διευκολύνσεις.

Αρκετοί διαχωρίζουν τον εθελοντισμό σε επίσημο και ανεπίσημο. Ο επίσημος εθελοντισμός αφορά την προσφορά, για παράδειγμα, προς μία μη κυβερνητική οργάνωση ή ένα ίδρυμα. Ο ανεπίσημος εθελοντισμός αφορά την προσφορά σε περισσότερο προσωπικό επίπεδο, βοηθώντας για παράδειγμα κάποιον ηλικιωμένο στο δρόμο.

Η προσφορά εθελοντικής υπηρεσίας, έχει πολλές μορφές δράσης: συνοδεία, βοήθεια στο σπίτι, εμψύχωση, πρόληψη, δωρεά αίματος, μεταφορά ασθενών, επανένταξη, τηλεφωνική ακρόαση, εξειδικευμένες και επαγγελματικές παροχές, υγειονομικές φροντίδες, ψυχαγωγία, κοινωνική γραμματεία, νομική βοήθεια κ.λ.π. Υπάρχει, ο διεθνής εθελοντισμός: ως προσφορά αλληλεγγύης και γνώσης στις χώρες του Τρίτου κόσμου ή ανθρωπιστικών υπηρεσιών στις ζώνες πολεμικών συγκρούσεων. Σε ανάπτυξη βρίσκεται επίσης, ο περιβαλλοντικός εθελοντισμός, μέσω της ανάπτυξης πρωτοβουλιών για την καθαριότητα των δασών και των παραθαλάσσιων περιοχών, της οργάνωσης προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των παιδιών και των νέων κ.λπ. Τέλος, υπάρχει ο πολιτιστικός εθελοντισμός, η οργάνωση από νεανικές ιδίως εθελοντικές οργανώσεις πολιτιστικών θεατρικών, μουσικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων που εκφράζουν τη νεανική φαντασία και δημιουργικότητα , πέρα από τη λογική της αγοράς και του κέρδους. Ιδιαίτερη απήχηση στις μέρες μας έχει μία συγκεκριμένη μορφή εθελοντισμού.

Αυτός ο εθελοντισμός συνήθως απευθύνεται σε νέους και συσχετίζεται με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, για θέματα όπως είναι η οικολογία, ο αθλητισμός ή βοήθεια κοινωνικών ομάδων που αντιμετωπίζουν κάποια μορφή δυσκολίας (τοξικομανείς, άτομα με ειδικές ανάγκες κ.α.).

Συχνά ο εθελοντισμός καλλιεργείται σε παγκόσμια γεγονότα, όπως για παράδειγμα στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τέτοιου είδους 'χρήσεις' του εθελοντισμού έχουν στο παρελθόν προκαλέσει αντιδράσεις, καθώς αρκετοί μιλούν για εκμετάλλευση του και αντιμετώπιση των εθελοντών ως 'δωρεάν εργατικά χέρια'.

Στη σημερινή εποχή, η συνεχώς αυξανόμενη τάση δραστηριοποίησης εθελοντικών οργανώσεων, είναι αποτέλεσμα της αδυναμίας τόσο του κράτους όσο και των μηχανισμών της αγοράς, να αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά τα ολοένα και πιο σύνθετα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Έτσι οι εθελοντικές οργανώσεις ουσιαστικά δραστηριοποιούνται στην παραγωγή των "δημοσίων αγαθών". Αγαθά που το Κράτος αδυνατεί να προσφέρει σε επαρκή ποσότητα και ποιότητα, αλλά και ο ιδιωτικός τομέας δεν επιθυμεί να τα προσφέρει, εφόσον τα περιθώρια κέρδους δεν είναι ικανοποιητικά. Για τον λόγο αυτό οι προνοιακές και κοινωνικές υπηρεσίες, ο πολιτισμός, το περιβάλλον κ.λ.π. αποτελούν τα προνομιακά εκείνα πεδία στα οποία οι εθελοντικές οργανώσεις καλούνται να δραστηριοποιηθούν.

Το συμπέρασμα είναι ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς τη συνεισφορά των εθελοντών, ατομικά ή συλλογικά, με τυπικές ή άτυπες μορφές. O εθελοντισμός είναι ένα θέμα που μας αγγίζει όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης και επαγγελματικής ιδιότητας. Συνιστά μια εξαιρετικά επιμορφωτική λειτουργία που ενδυναμώνει την κοινωνική αλληλεγγύη, ενισχύει την ενεργό συμμετοχή και τη συνύπαρξη, προσδίδοντας νέο περιεχόμενο στη ζωή μας.

Στις μέρες μας, το εθελοντικό κίνημα οφείλει να αποτελεί την υγιή αντίδραση και απάντηση της οργανωμένης κοινωνίας σε φαινόμενα αδράνειας και αποχής. Ο εθελοντισμός οφείλει να αναδεικνύεται ως ένας τρίτος πυλώνας στον κοινωνικό βίο μετά τον δημόσιο και τον ιδιωτικό. Ένας πυλώνας, ο οποίος πέρα από τους δύο παραδοσιακούς αμιγείς χώρους, του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, περιλαμβάνει όλες τις ενεργές δυνάμεις και δράσεις που αφιερώνονται στην ανάληψη του πολύπλευρου κοινωνικού έργου που καλείται να επιτελέσει. Με αυτή την έννοια, μπορεί ακόμα να χαρακτηρισθεί ως μια νέα μορφή πολιτικής, που εκφράζει το ευγενέστερο νόημα της και δίνει τη δυνατότητα της άμεσης συμμετοχής όλων των πολιτών, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης και επαγγελματικής ιδιότητας. Επιβάλλεται συνεπώς, να προστατεύσουμε την εθελοντική δράση από τα φαινόμενα λήθης.

Υποστηρίζουμε & ενισχύουμε τον εθελοντισμό ως στάση ζωής, γιατί ο εθελοντισμός δεν είναι ζήτημα επιβολής. Είναι προσφορά ψυχής!



ΔΗΜΗΤΡΗΣ Α. ΚΑΛΑΤΖΗΣ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΑΜΟΥ - ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΔΙΑΣΩΣΗΣ – Ε.Ο.Δ.